بی‌تردید یکی از عوامل و عناصری که شخصیت هر فردی را شکل می‌دهد و بر رفتار و منش او تا پایان عمر تأثیر می‌گذارد محیط تربیتی او در خانواده بویژه در سال‌های نخستین زندگی است.
تأثیری که می‌تواند سرنوشت او را رقم بزند و سعادتمندی یا تیره‌بختی او را تعیین کند.
الگوهای ذهنی و رفتاری که از خانواده می‌گیریم تأثیری عمیق بر سیستم عصبی ما به جا می‌گذارد به گونه‌ای که پس از ده‌ها سال همچنان این الگوهای ذهنی و رفتاری بازنواخت می‌شوند و گاه حتی تعجب خود ما را هم برانگیخته می‌کنند که چگونه چنین رفتاری (شبیه به الگویی که در کودکی دیده‌ایم) از من سر زد یا چرا چنین احساس‌هایی در من بازنواخت شد این موضوع بسیار مهم یعنی تأثیر خانواده و سال‌های نخستین کودکی بر شخصیت فرد، اهمیت پرداختن به موضوع اصلاح الگوهای خانوادگی را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
الگوهایی که اگر به سمت سلامت حرکت کنند می‌توانند سنگ‌بنای دنیای جامعه‌ای سالم‌تر باشند.
پرواضح است که سخن گفتن از خانواده سالم پیش از هرچیز مستلزم شناختن ویژگیهای چنین خانواده‌ای است. بیایید با هم شماری از این ویژگی‌ها را مرور کنیم و با شناخت آنها نخستین گام را به سمت اصلاح رفتارها و الگوهای احتمالاً ناسالم گذشته برداریم.
برخی از افراد (که متأسفانه تعدادشان کم نیست) چنین می‌پندارند که با ثروت بیشتر آدم‌ها احساس خوشبختی بیشتری خواهند کرد. گرچه تأثیر پول و درآمد در رفاه و آسایش انکارناپذیر است اما باید مراقب باشیم که دو مفهوم رفاه و خوشبختی را با هم اشتباه نگیریم.
خوشبختی احساسی درونی است که معمولاً از داشتن روابط شاد و رضایت‌بخش ناشی می‌شود و الزاماً ارتباطی به پول و مادیات ندارد.
روابط شاد و گرم با والدین، فرزندان، همسر، خواهران، برادران، دوستان، همکاران و… می‌تواند باعث احساس خوشبختی در فرد شود.
یک بازی دسته‌جمعی با اعضای خانواده و دوستان که معمولاً نیازمند هزینه‌ای هم نیست می‌تواند ساعات شاد و خاطره‌انگیزی را برای همکاران رقم بزند از خود بپرسید آخرین باری که با اعضای خانواده‌ام در دل طبیعت دویده‌ام یا بازی‌هایی از قبیل هفت‌سنگ انجام داده‌ام چه زمانی بوده است؟
در یک خانواده سالم همه اعضا امکان رشد در زمینه تحصیلی، ورزشی، فرهنگی و… دارند و همه می‌کوشند این زمینه را برای دیگران ایجاد کنند یک مرد خوب ساعاتی را در هفته برای نگهداری از بچه‌ها اختصاص می‌دهد تا همسرش بتواند به ورزش برود یا مطالعه کند یا در یک کلاس آموزشی شرکت کند.
اعضای خانواده سالم ،خوب است هفته‌ای حداقل یک بار دور هم جمع شوند و افکار و احساسات و ذهنیات و ناراحتی‌ها و مسائل و حتی مراتب تشکرشان را با هم درمیان بگذارند.
داشتن محیطی آرام و امن برای طرح مسائل می‌تواند الگوی مناسبی برای فرزندانشان باشد تا در آینده به جای به‌کارگیری روش‌های منفعلانه یا پرخاشگرانه بتوانند مسائلشان را به نحو مطلوب و بالغانه با دیگران حل و فصل کنند.در خانواده سالم افراد اجازه دارند احساسات منفی خود را تجربه کرده و در صورت لزوم آنها را با دیگران درمیان بگذارند.
همه ما گاهی بی‌حوصله‌ایم و بعضی اوقات بعضی افراد را دوست نداریم جملاتی از این دست که «برادرته باید دوستش داشته باشی» توصیه خوبی نیست آنچه ممنوع است احساسات منفی نیست بلکه رفتار پرخاشگرانه است.
خوب است که دیگران را وقتی ناراحت و بی‌حوصله، عصبانی، غمگین و… هستند درک کنیم و احساساتشان را بپذیریم و با همدلی به آرامش آنها کمک کنیم.
باید توجه داشته باشیم که با عمل کردن به این موارد شاهد خانواده‌ای سالم‌تر و به تبع آن جامعه‌ای سالم‌تر هستیم. جامعه‌ای که با داشتن شهروندانی شاد، مهربان و مسئولیت‌پذیر می‌توانیم شاهد کاهش روزافزون بزهکاری و رفتارهای خلاف قانون در آن باشیم.
خانواده سالم – دکتر سعید بهزادی فرد – روزنامه ایران شماره 6134
